شرلوک هولمز کارآگاه مشاور، نامی آشنا برای اکثریت مردم است، چه اهل سینما و سریال باشید و یا به خواندن کتاب‌ها و داستان‌های جنایی علاقه مند باشید، حتما گذرتان به این شخصیت مردم گریز جذاب خورده است. شخصیتی که به جرات میتوان گفت یکی از تاثیرگذارترین شخصیت‌های خیالی دنیای ادبیات و سینماست. در ادامه با ما همراه باشید تا با تاریخچه این شخصیت بیشتر آشنا شویم.
شخصیت شرلوک هولمز برای اولین بار در سال 1887 و در داستان «اتاق مطالعه‌ای به رنگ سرخ» (a Study in Scarlet) به نویسندگی سر آرتور کونان دویل (Sir Arthur Conan Doyle) وارد دنیای ادبیات شد و از آن زمان به عنوان سمبل شخصیت‌های کارآگاهی در دنیا ادبیات خودش را تثبیت کرد.
شخصیت شرلوک هولمز اما چیزی فراتر یک شخصیت از یک سری کتاب محسوب می‌شود، علاوه بر حضور او در مجموعه کتاب‌های اصلی که توسط آقای دویل نوشته شده است، این شخصیت به تعداد دفعات بیشماری در بسیاری از داستان‌های نویسندگان دیگر حضور داشته، که این امر باعث تثبیت این شخصیت به عنوان یک اسطوره و افسانه معاصر می‌شود.
ویژگی‌های شخصیتی شرلوک هولمز
طی سال‌های بسیار و داستان‌های متعدد، شخصیت شرلوک دچار تغییرات بسیاری شده است، در برخی داستان‌ها او فردی کاریزماتیک و بسیار اجتماعی است و در دیگر داستان‌ها مانند اقتباس سریالی BBC او شخصیتی بسیار مردم گریز و درونگرا دارد. اما چیزی که در اکثریت این داستان‌ها ثابت است، هوش و ذکاوت غیر عادی و قدرت استنباط و حل معما فوق‌العاده او است.
شرلوک هولمز همواره خود را به عنوان کارآگاه مشاور معرفی می‌کند، شغلی ساختگی که توسط نیروی پلیس به رسمیت شناخته نمی‌شود اما به دلیل توانایی‌های فوق‌العاده شرلوک در حل پرونده‌های جنایی، در بسیاری از موارد از او درخواست کمک می‌شود که این خود نشانگر هوش و ذکاوت فراطبیعی شرلوک است.
کودکی و خانواده شرلوک هولمز
در کتاب‌های اصلی شرلوک، اطلاعات بسیار کمی راجع‌به دوران کودکی و خانواده او داده می‌شود. تنها اطلاعاتی که میتوان از این کتاب‌ها کسب کرد این است که خانواده او از نسل سربازان و مدافعین انگلستان بوده اند. شرلوک راجع‌به افراد خانواده‌اش بسیار کم و محتاطانه صحبت می‌کند اما یک فرد است که از این قاعده مستثنا است، برادر بزرگترش مایکرافت هولمز (Mycroft Holmes). طبق گفته خود شرلوک، مایکرافت از او بسیار باهوشتر است اما تنبلی او باعث شده که اکثر وقت خود را صرف نگهداری از باشگاه مردانه (Gentlemen’s Club) خود کند و پیگیر حل پرونده‌های جنایی نشود.
روابط هولمز با دیگران، چه دوست و چه دشمن، بخشی از آن چیزی است که او را به شخصیتی جذاب تبدیل می‌کند. در این بخش با سه نفر از مهم‌ترین همراهان و رقبای او آشنا می‌شویم:
جان واتسون: به عنوان هم‌خانه گاه‌به‌گاه هولمز، زندگی‌نامه‌نویس و نزدیک‌ترین محرم اسرارش، واتسون یکی از اصلی‌ترین همراهان شرلوک و بخش مهمی از تحقیقات اوست. جان واتسون در گذشته پزشک جنگی بوده است که پس از بازگشت از افغانستان با هولمز آشنا می‌شود و هم‌خانه او می‌شود. واتسون در تحقیقات به هولمز کمک می‌کند و بیشتر ماجراجویی‌های او را روایت می‌کند و دیدگاهی متعادل از نبوغ هولمز ارائه می‌دهد. او شجاع، دلسوز و مکملی عالی برای شخصیت عجیب و تحلیل‌گر هولمز است. هرچند واتسون در نهایت ازدواج می‌کند و مطب پزشکی خود را راه می‌اندازد، اما وفاداری او به هولمز همیشه باقی می‌ماند و او را به یکی از محبوب‌ترین شخصیت‌های همراه در ادبیات تبدیل می‌کند.
مایکرافت هولمز: مایکرافت هفت سال از شرلوک بزرگتر است و به اعتراف خود شرلوک، از او بسیار باهوشتر است. او نقش کلیدی و نامشخصی در دولت بریتانیا دارد که او را به شخصیتی کاربردی و بسیار خطرناک تبدیل می‌کند. مایکرافت برخلاف شرلوک، داشتن یک زندگی آرام را به ماجراجویی و هیجان ترجیح می‌دهد و این باعث می‌شود که اغلب وقت خود را در باشگاه شخصی خود بگذراند. هرچند مایکرافت خودش به‌ندرت پرونده‌ها را بررسی می‌کند، اما اغلب با ارائه اطلاعات و منابع دولتی به شرلوک در حل پرونده‌ها کمک می‌کند. با وجود حضور محدود، شخصیت او نقش مهمی در داستان‌های شرلوک هولمز ایفا می‌کند و رابطه آن‌ها بر پایه احترام متقابل است هرچند که این رابطه می‌تواند در داستان‌ها و اقتباس‌های گوناگون متفاوت باشد.
پروفسور موریارتی: پروفسور جیمز موریارتی بزرگترین دشمن شرلوک هولمز است. او که به عنوان «ناپلئون جنایت» شناخته می‌شود، یک ریاضیدان نابغه است که امپراطوری بزرگی از خلاف و جنایت را هدایت می‌کند. از لحاظ بهره هوشی، هوش پروفسور موریارتی با شرلوک برابری می‌کند و در بسیار از مواقع حتی از او پیشی می‌گیرد و این باعث می‌شود که پروفسور موریارتی تبدیل به سخت‌ترین و مشکل آفرین‌ترین چالشی شود که شرلوک هولمز با آن رو به رو می‌شود. با وجود حضور محدود در داستان‌های اصلی، رقابت شدید او با هولمز همراه با احترام متقابل است. رویارویی مشهور آن‌ها در آبشار رایشنباخ (Reichenbach) یکی از نمادین‌ترین و مشهورترین لحظات در ادبیات کارآگاهی است. با گذر زمان، اقتباس‌های مختلف نقش موریارتی را به عنوان دشمن اصلی و نهایی هولمز گسترش داده‌اند و او را تبدیل به یکی از مشهورترین شخصیت‌های منفی در داستان‌های جنایی و کارآگاهی کرده اند.
پرونده‌های مشهور شرلوک هلمز
شرلوک در طی سال‌های بسیار فعالیتش به عنوان کارآگاه مشاور، در حل تعداد بیشماری معما و پرونده جنایی دست داشته که داستان‌ها و ماجراهای هیجان انگیز و جذابی را رقم زده اند. تعدادی از این داستان‌ها عبارت اند از:
سگ‌های ولگرد بسکرویل (۱۹۰۲) (The Hounds of Baskerville): این پرونده کلاسیک حول افسانه‌ای از یک سگ ماورایی می‌چرخد که خانواده باکسرویل را تسخیر کرده است. شرلوک هولمز و دکتر واتسون به بررسی مرگ مرموز سر چارلز باکسرویل می‌پردازند و حقیقت پشت این افسانه ترسناک و راز توطئه‌ای که شامل طمع و فریب است را آشکار می‌کنند.
ماجرای کمربند لکه‌دار (۱۸۹۲) (The Adventure of the Speckled Band): در این داستان جذاب، هولمز به درخواست هلن استونر، که حس می‌گند جانش به دلیل مرگ مشکوک خواهرش، در خطر است، پاسخ می‌دهد. هولمز توطئه‌ای شوم را کشف می‌کند که حول محور یک مار سمی می‌گردد و در صدد رو کردن دست مجرم اصلی داستان برمی‌آید.
ماجرای سنگ کبود (۱۸۹۲) (The Adventure of the Blue Carbuncle): این داستان دلنشین در دوران کریسمس رخ می‌دهد و با یک کلاه گمشده و یک غاز شروع می‌شود. هولمز به بررسی سرقت یک جواهر ارزشمند می‌پردازد و توانایی‌اش در کنار هم قرار دادن سرنخ‌ها از جزئیات به ظاهر بی‌اهمیت را به نمایش می‌گذارد.
ماجرای مردان رقصان (۱۹۰۳) (The Adventure of the Dancing Men): این پرونده جالب شامل یک سری نقاشی است که یک پیام پنهان را نمایان می‌سازند. هولمز این نقاشی‌ها را رمزگشایی می‌کند تا داستانی از عشق، حسادت و خیانت را آشکار کند و مهارت‌های استنباطی برجسته‌اش را نشان دهد.
ماجرای سازنده نروود (۱۹۰۳) (The Adventure of the Norwood Builder): در این پرونده، هولمز به بررسی قتل ظاهری یک سازنده می‌پردازد و یک فریب هوشمندانه که شامل وصیت‌نامه جعلی است را کشف می‌کند. استدلال‌های استنباطی و توجه به جزئیات او هویت واقعی مجرم و انگیزه‌هایش را آشکار می‌کند.
این پرونده‌ها نمایانگر ذهن تحلیلی هولمز، روش‌های نوآورانه‌اش و توانایی‌اش در پیمایش احساسات انسانی پیچیده هستند که آن‌ها را به برخی از به‌یادماندنی‌ترین داستان‌ها در مجموعه شرلوک هولمز تبدیل می‌کند.
بهترین اقتباس‌ها
شخصیت شرلوک هولمز در طی سالیان مختلف به انواع اقسام شکل‌های متفاوت به تصویر کشیده شده است که هر کدام تصویر منحصربه‌فردی از این کارآگاه را ارائه می‌دهند. در اینجا برخی از بهترین اغتباس‌های شرلوک هولمز در انواع رسانه‌ها مثل فیلم، سریال و بازی‌های ویدیویی را بررسی می‌کنیم:
داستان‌های اصلی نوشته کونان دویل همچنان منبع اصلی شخصیت هولمز باقی مانده و مهارت‌های استنباطی شگفت‌انگیز، شخصیت عجیب و رابطه پیچیده‌اش با دکتر واتسون را به نمایش می‌گذارد.
شرلوک (۲۰۱۰-۲۰۱۷) Sherlock
این اقتباس مدرن ساخته شبکه BBC، داستان شرلوک هولمز و دکتر جان واتسون را در لندن معاصر روایت می‌کند. بندیکت کامبربچ در نقش هولمز، یک کارآگاه باهوش اما غیر اجتماعی، و مارتین فریمن در نقش واتسون، یک همراه متعهد و واقع‌نگر، بازی می‌کنند. هر قسمت از این سریال یک پرونده جدید را معرفی می‌کند و ترکیبی از داستان‌های پیچیده و دیالوگ‌های هوشمندانه را ارائه می‌دهد. همچنین، این سریال دوستی در حال تحول هولمز و واتسون و چالش‌هایی که توسط نابغه جنایی جیم موریارتی به وجود می‌آید را بررسی می‌کند.
ماجراهای شرلوک هولمز (۱۹۸۴-۱۹۹۴) The Adventures of Sherlock Holmes
این سریال تلویزیونی کلاسیک با بازی جرمی برت در نقش شرلوک هولمز و دیوید بورک در نقش دکتر واتسون، با وفاداری به داستان‌های اصلی آرتور کونان دویل ساخته شده است. قسمت‌ها بر اساس موارد مشهور مانند «یک رسوایی در بوهمیا»، «کمربند لکه‌دار» و «سگ‌های ولگرد باسکرویل» ساخته شده است. بازی برت شخصیت هولمز را به زیبایی به تصویر می‌کشد و هر قسمت مهارت‌های استنتاجی او را در حل معماهای مختلف با واتسون در کنارش نشان می‌دهد.
شرلوک هولمز (۲۰۰۹) و بازی سایه‌ها (۲۰۱۱) Sherlock Holmes: a Game of Shadows
در این فیلم‌ها، رابرت داونی جونیور به عنوان شرلوک هولمز، یک کارآگاه جذاب و کاریزماتیک بازی می‌کند. در فیلم اول، هولمز باید از یک توطئه که تهدیدی برای دولت بریتانیا است جلوگیری کند، در حالی که ولادیمیر بلک‌وود، رقیب او برای دستیابی به اهداف پلید خود است. دنباله این فیلم، هولمز و واتسون را در برابر دشمن دیرینه‌شان، پروفسور موریارتی قرار می‌دهد که برنامه‌ای شوم برای آغاز جنگ در اروپا دارد. این فیلم‌ها ترکیبی از اکشن، طنز و کارهای کارآگاهی را ارائه می‌دهند.
آقای هولمز (۲۰۱۵) Mr. Holmes
این فیلم شرلوک هولمز را در سنین پیری به تصویر می‌کشد که سر ایان مک‌کلن در این نقش بازی می‌کند. هولمز، که بازنشسته شده، در حال گذران زندگی خود در روستای دورافتاده‌ای است و با از دست دادن حافظه‌اش دست و پنجه نرم می‌کند. داستان در سال ۱۹۴۷ روایت می‌شود و حول تلاش‌های هولمز برای به یاد آوردن آخرین پرونده‌اش که شامل یک زن مرموز و یک گیاه نادر است، می‌چرخد. هولمز به همراه پسر خانه‌دارش به یادآوری گذشته‌اش پرداخته و مشکلات شخصی و تاثیرات عاطفی شغلش را فاش می‌کند. این فیلم نگاهی عمیق به میراث و انسانیت این شخصیت ارائه می‌دهد.
انولا هولمز (۲۰۲۰) Enola Holmes
این فیلم بر روی انولا هولمز، خواهر نوجوان شرلوک با بازی میلی بابی براون تمرکز دارد. زمانی که مادر انولا در روز تولدش ناپدید می‌شود. او برای پیدا کردن مادرش به راه می‌افتد و با انتظارات اجتماعی که از زنان در انگلستان دوران ویکتوریایی می‌رود، مخالفت می‌کند. در مسیرش، او با برادر معروفش، شرلوک (با بازی هنری کاویل) روبه‌رو می‌شود که هم‌زمان یک همکار و یک چالش برای اوست. انولا ماجرای خود را مدیریت کرده و هوش و استعدادش را نشان می‌دهد و در نهایت معمایی را حل می‌کند که به رازهای خانواده‌اش مربوط می‌شود.
این اقتباس‌ها تنوع شخصیت شرلوک هولمز را نشان می‌دهند و جنبه‌های مختلفی از شخصیت و روابط او را بررسی می‌کنند در حالی که عناصر اصلی معما و استنتاج که این کارآگاه نمادین را تعریف می‌کند، حفظ می‌کنند.
این نمایندگی‌ها تنوع شخصیت شرلوک هولمز را نشان می‌دهند و به او اجازه می‌دهند که در دوره‌ها و ژانرهای مختلف با تماشاگران ارتباط برقرار کند، در حالی که هنوز هم عناصر اصلی‌ای که هویت او به عنوان یک کارآگاه برجسته را تعریف می‌کند، حفظ می‌شود.
